Inleiding

In dit artikel zal ik de wijziging inzake het heffingsrecht over pensioenen en lijfrentes en de gevolgen hiervan nader toelichten. Onder ‘pensioen’ wordt in dit artikel ook verstaan ‘andere soortgelijke beloningen’ en ‘lijfrenten’. Onder ‘inwoner’ wordt ‘fiscaal inwoner’ verstaan.

Wijziging van het heffingsrecht van pensioenen

Het heffingsrecht over pensioen onder het tot 1 januari 2021 geldende belastingverdrag

Bij de inwerkingtreding van het belastingverdrag tussen Nederland en Zwitserland op 9 november 2011 heeft er een verschuiving plaatsgevonden met betrekking tot het heffingsrecht over pensioenen (zowel privaat, als vanuit een sociale zekerheidstelsel), andere soortgelijke beloningen en lijfrenten. Deze waren onder het oude belastingverdrag exclusief ter heffing toegerekend aan het woonland van de pensioengenieter.

Onder het nieuwe verdrag mag de woonstaat van de pensioengenieter nog steeds heffen, tenzij:

1. er sprake is van een zogenaamde fiscaal gefacilieerde pensioenopbouw in het land waar de pensioenrechten zijn opgebouwd (de bronstaat), en

2. de pensioenuitkeringen in de woonstaat niet (of voor minder dan 90%) in de belastingheffing van de woonstaat worden betrokken, en

3. de totale pensioenuitkeringen vanuit de bronstaat meer dan € 20.000 in een kalenderjaar bedragen.

Als aan deze drie cumulatieve voorwaarden wordt voldaan, mag de bronstaat over deze pensioenuitkeringen belasting heffen.

Ad 1. Fiscaal gefacilieerde pensioenopbouw
Pensioen vormt in Nederland uitgesteld loon. Dit betekent dat de pensioenopbouw en pensioenaanspraak in Nederland vrijgesteld zijn van belastingheffing. De pensioenuitkering is belast. Door emigratie vóór het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd naar (in dit geval) Zwitserland, ontstaat een heffingslek voor Nederland: de pensioengenieter heeft in Nederland nooit belasting betaald over zijn opbouw en aanspraak en betaalt na emigratie ook geen Nederlandse belasting over de uitkering. Dit acht Nederland niet wenselijk en daarom tracht Nederland deze clausule waar mogelijk in haar belastingverdragen op te nemen.

Ad 2. Niet, of voor minder dan 90% in de heffing betrekken
Indien een inwoner van Zwitserland een pensioenuitkering vanuit Nederland geniet en dit inkomen wordt niet, of voor minder dan 90% in Zwitserland in de belastingheffing betrokken tegen het algemeen geldende Zwitserse (federale, kantonnale en/of gemeentelijke) inkomstenbelastingtarief, dan is het standpunt van Nederland dat er te weinig wordt geheven.

Ad 3. Meer dan € 20.000 in een kalenderjaar
Van pensioenen, die in een kalenderjaar totaal minder zijn dan € 20.000, vindt Nederland dat het belang te gering is om hierover een belastingclaim te hebben.

Voorbeeld
Een inwoner van Zwitserland ontvangt in 2020 een Nederlands bedrijfspensioen van € 16.000 en een AOW van € 5.000, totaal dus € 21.000. Voor de pensioenopbouw gold in Nederland een fiscale faciliëring. De uitkering wordt in Zwitserland tegen het algemeen geldende tarief belast.

Hoewel wordt voldaan aan de eerste en derde voorwaarde, wordt niet voldaan aan de tweede voorwaarde. Dit betekent dat de hoofdregel ‘gewoon’ van toepassing is: zowel het particuliere pensioen, als de AOW worden ter heffing aan Zwitserland toegewezen.

Het heffingsrecht over pensioenen als gevolg van het wijzigingsprotocol

Door een toename van het aantal belastingplichtigen dat in het buitenland van zijn pensioen geniet, wil Nederland graag als bronstaat het heffingsrecht behouden over de in Nederland fiscaal gefacilieerd opgebouwde pensioenrechten. In dit licht zal het wijzigingsprotocol moeten worden bezien.

In het wijzigingsprotocol van 12 juni 2019 vindt de volgende verschuiving plaats: alle pensioenuitkeringen (zowel privaat, als vanuit een sociale zekerheidsstelsel), andere soortgelijke beloningen en lijfrenten worden uitsluitend ter heffing aan de bronstaat toegewezen. Indien de uitkeringen een periodiek karakter hebben, wordt de heffing beperkt tot maximaal 15% van het brutobedrag van de betaling. Van deze heffingsbeperking zijn afkoopsommen uitgezonderd.

Implicaties wijzigingsprotocol

Waar de nuancering van het tot 1 januari 2021 geldende belastingverdrag bij pensioenen van totaal minder dan € 20.000 in de regel ter heffing aan het woonland worden toegewezen, geldt nu een keiharde toewijzing aan de bronstaat. Ter illustratie de volgende voorbeelden:

Voorbeeld – Inwoner van Zwitserland met Nederlands pensioen
Een inwoner van Zwitserland ontvangt een Nederlands bedrijfspensioen van € 16.000 en een AOW van € 5.000, totaal dus € 21.000. In tegenstelling tot het eerder genoemde voorbeeld, mag Nederland over zowel het bedrijfspensioen, als de AOW maximaal 15% heffen.

Voor de pensioenuitvoerder en de Sociale Verzekeringsbank betekent dit dat er loonbelasting moet worden ingehouden. Voor de inwoner van Zwitserland ontstaat een aangifteplicht in Nederland.

Indien u iemand kent die met deze wijziging te maken krijgt en er hulp nodig is om te voldoen aan de Nederlandse fiscale verplichtingen, dan kunt u contact met mij opnemen. Voor de praktische gevolgen van de Zwitserse aangifte zou contact met een Zwitserse fiscalist moeten worden opgenomen. Indien gewenst, kan ik u ook hierbij helpen.

Voorbeeld – Inwoner van Nederland met Zwitsers pensioen
Een inwoner van Nederland ontvangt in 2021 een Zwitsers bedrijfspensioen van € 16.000 en een AHV (vergelijkbaar met de Nederlandse AOW) van € 5.000. In totaal bedraagt het bruto-pensioen € 21.000, waarover Zwitserland maximaal 15% mag heffen.

Dit inkomen moet in de Nederlandse aangifte inkomstenbelasting worden opgenomen. Voor dit inkomen kan een voorkoming van dubbele belasting worden geclaimd. Mogelijk ontstaat voor de inwoner van Nederland een aangifteverplichting in Zwitserland. Hiervoor kan contact worden gezocht met een Zwitserse fiscalist, waarmee ik u desgewenst kan helpen.

Ingangsdatum en overgangsrecht

Het gewijzigde belastingverdrag is vanaf 1 januari 2021 van toepassing. Dit betekent dat het wijzigingsprotocol van toepassing is op belastingjaren en tijdvakken beginnend, of belastbare feiten die zich voordoen, op of na 1 januari 2021. Er is in het wijzigingsprotocol geen overgangsregeling opgenomen. Dit betekent dat het gewijzigde belastingverdrag voor zowel de huidige, als de toekomstige pensioengenieters zal gelden.